गीतबाटै चेतना र समानताको बिगुल फुक्ने जेबी टुहुरे

काठमाडौँ । जनताका गायकको परिचय बनाएका जेबी टुहुरे मस्तिष्क घातका कारण बयोधा अस्पतालमा भर्ना भएका छन् । मङ्गलबार दिउसो कलङ्कीस्थित घरमै अचानक बेहोस भएर ढलेपछि उनलाई अस्पताल भर्ना गरिएको हो । अहिले उनी कोमामा रहेका उनको उपचार भइरहेको अस्पतालले जनाएको छ ।

बा बितेपछि ‘टुहुरे’
विसं. २००१ सालमा धरानमा जन्मिएका जुठबहादुर खड्गी‚ २०२१ सालमा जेबी टुहुरे बनेका हुन् । आफ्ना बुबाको मृत्युपछि उनले ‘जेबी टुहुरे’  नामले परिचित भए । २१ वर्षको उमेरमै आफ्ना बुबालाई गुमाएपछि उनलाई जिम्मेवारीले थिच्यो । यही जिम्मेवारीले बाबुको अभाव दैनिकजसो महसुस हुन थाल्यो । यसै क्रममा उनले आफ्नो नाम नै जुठबहादुर ‘टुहुरे’ खड्गी राखेर नागरिकता बनाए । नाम लामो भएको कारण छोट्याउदा उनी दर्शक स्रोता माझ जेबी टुहुरे नामले परिचित भएका हुन् ।

सानै उमेरदेखि कलातर्फ आकर्षण
उनी सानैदेखि विद्यालयका सांस्कृतिक कार्यक्रममा नृत्य गर्न पुग्थे । दसैँ-तिहारमा हुने कार्यक्रममा नाच्दै गर्दा बिस्तारै उनमा गायनप्रति पनि रुची बढ्न थाल्यो । गाउँका साथीभाइ र छरछिमेकीहरूले तिमी रेडियोमा गीत गाऊँ भन्दै हौसला दिने गर्थे । यसले उनमा पनि गीत गाउने मोह बढ्यो । उनी हौसिए र केही पैसा बोकेर घरबाट भागेर काठमाडौँ आए । उनी रेडियो नेपाल पुगे । संयोगले त्यो दिन प्रजातन्त्र दिवसको दिन थियो । उनले गायन प्रतियोगितामा भाग लिन पाए । र, पहिलो पटक उनको गीत रेडियोमा रेकर्ड पनि भयो, गीतको बोल थियो- ‘हा हा काली‚ हा छैन नि माली हा… ।’

साढे ३ कक्षासम्मको अध्ययन
अध्ययनको विषयमा उनले आफू साढे ३ कक्षा पढेको उनले बताउने गरेका छन् । आर्थिक अभावका कारण उनले बिचैमा पढाइ छाड्नुपरेको थियो । साढे ३ कक्षा नै किन त ? ३ कक्षा पढिसकेको तर‚ ३ कक्षाको परीक्षा नदिँदै पढाइ छोड्नुपरेकाले उनी रमाइलो शैलीमा आफूले साढे ३ कक्षा पढेको भन्ने गरेका रहेछन् । तर केही समय अध्यापन समेत गराएको अनुभव छ उनीसँग ।

माया प्रेमपछि ‘जनवादी’ गीततर्फ आकर्षण
‘जनवादी गायक’का रूपमा परिचित टुहुरेले केही माया प्रेमका गीतसमेत गएका छन् । सोल्टिनी कान्छीलगायत गीत गएका उनले राजनीतिक चेत विकास भएपछि आफ्नो गायनको ‘प्याट्रन’ परिवर्तन गरेका हुन् । त्यसपछि उनले बसाइ हिँड्नेको ताँतीले, वीर छोरा छोरी हो जस्ता प्रगतिशील गीतहरू गाउन थाले । उनका आमा दिदीबहिनी हो, गाउँ गाउँबाट उठलगायत केही गीतहरू प्रगतिशील, जनवादी गीतको इतिहासमा ‘माइल स्टोन’ को रूपमा स्थापित भएका छन् । उनले रेडियो नेपालमा स्वर परीक्षा भने धेरै पछि मात्रै दिन पाए ।

राजनीतिमा टुहुरे
टुहुरे २०२५ सालमा पहिलो पटक कम्युनिस्ट आन्दोलनमा जोडिए । भूमिगत अवस्थामै उनले सांस्कृतिक समितिमा रहेर लामो समयसम्म गीत गाउँदै हिँडे । कति पटक कुटाइ खाएकोदेखि जेल परेकोसम्म अनुभव छ उनीसँग । तर ‘पार्टीले के दियो ?’ भन्ने प्रश्नले उनलाई घोचिरहन्थ्यो । देशमा परिवर्तनका लागि भनेर धेरै आन्दोलन भए । तर उनको अवस्था जहाँको त्यहीँ । त्यसैले कृष्ण केसी, शम्भु राई लगायतले समेत सुझाएपछि उनी २०६६ सालमा पार्टी परिवर्तन गरी माओवादीमा प्रवेश गरे । यही पार्टीबाट उनी २०७० सालमा समानुपातिक तर्फबाट सांसद् बने । यसलाई उनी आफ्नो लामो सङ्घर्षको सफलता मान्छन् । दशकौँ बिताएको पार्टीले शुरुमा बेवास्ता गरेको तर‚ ढिलै भएपनि आफ्नो योगदानको कदर भएको उनले बताउने गरेका छन् ।

सातु सामल बोकेर गीत सुन्न आउने स्रोता
उनी आन्दोलनमा होमिएको समयमा ‘सम्पर्क गीत कार्यक्रम’ भनेर सञ्चालन गर्थे । विभिन्न ठाउँमा पुगेर उनीहरू गीत गाउने गर्थे । तत्कालीन समयको सत्तामा भएका व्यक्तिहरूले कतिपय स्थानमा स्टेज भत्काइदिने गर्थे । कतिपय स्थानमा स्थानीयले स्टेज बनाएर कार्यक्रम गर्न सहज बनाउथे । त्यसबेला आफू र आफ्नो समूहका कलाकारका गीत सुन्न मानिसहरू १२ कोष टाढाबाट समेत पुग्ने गरेको र त्यो नै आफ्नो लागि सबैभन्दा ठूलो हौसला र प्रेरणा हुने गरेको उनी सम्झना गर्छन् । सातु सामल नै बोकेर गीत सुन्न आउने मानिसको सङ्ख्यासमेत ठुलै हुने गरेको पनि बेला बेला सम्झना हुने उनी बताउँछन् ।

• अस्पतालको शय्यामा जीवनका लागि संघर्ष गरिरहेका टुहुरेलाई स्वास्थ्यलाभको कामना ।