आज भेट्दै शीर्ष दलका तीन नेता, संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियामा सहमति जुट्ने आशा

काठमाडौं । मुलुकका तीन प्रमुख राजनीतिक दलका शीर्ष नेताहरूबीच आज महत्वपूर्ण भेटवार्ता हुँदैछ । प्रधानमन्त्री तथा नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओली, नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा र नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ बीच सिंहदरबारमा छलफल हुने तय भएको हो ।

प्रधानमन्त्री ओलीका मानव अधिकार तथा संक्रमणकालीन न्याय सल्लाहकार अग्नि खरेलका अनुसार बैठक अपराह्न ४ बजेका लागि तय गरिएको छ । उनले भने, ‘दिउँसो ४ बजे शीर्ष तीन नेता मात्रै छलफलका लागि बस्ने तय भएको छ ।’ सत्ता गठबन्धनका दुई प्रमुख दल एमाले र माओवादी केन्द्र तथा प्रमुख प्रतिपक्षी दल कांग्रेसबीचको यो बैठक संक्रमणकालीन न्यायसहित विभिन्न समसामयिक विषयमा केन्द्रित रहने अपेक्षा गरिएको छ ।

सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोग र बेपत्ता छानबिन आयोगमा पदाधिकारी नियुक्ति अझै बाँकी रहेको छ । यसका लागि आवश्यक सिफारिस समिति (सर्च कमिटी) गठनको विषयमा सहमति जुटाउन तीन दलका शीर्ष नेताहरू छलफल गर्न लागेका हुन् । यसअघि गठन भएको पूर्वप्रधानन्यायाधीश ओमप्रकाश मिश्र नेतृत्वको सिफारिस समितिले सर्वसम्मत सम्भावित पदाधिकारीको सूची तय गर्न नसकिएको भन्दै जिम्मेवारीबाट हात झिकेपछि प्रक्रिया अघि बढ्न सकेको छैन ।

सरकारले संक्रमणकालीन न्यायलाई टुंगोमा पुर्‍याउने प्रतिबद्धता जनाउँदै आए पनि राजनीतिक दलहरूबीच सहमति नजुट्दा प्रक्रिया अवरुद्ध हुँदै आएको छ । सिफारिस समिति गठन भइसकेपछि मात्र आयोगहरूमा पदाधिकारी नियुक्ति अघि बढ्ने भएकाले आजको बैठक निर्णायक बन्न सक्ने अनुमान गरिएको छ ।

यसअघि चैत ६ गते नै शीर्ष तीन नेताबीच बैठक बस्ने तय गरिएको थियो । तर, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड पार्टीको तराई-मधेस जागरण अभियानका लागि काठमाडौँबाहिर गएकाले सो बैठक स्थगित गरिएको थियो । सोही कारण आजको बैठकलाई विशेष महत्त्वका साथ हेरिएको छ । राजनीतिक सहमति जुटाएर संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियालाई निष्कर्षमा पुर्‍याउन नेताहरूले गम्भीर वार्ता गर्ने बताइएको छ ।

तीन प्रमुख दलका नेताहरूबीच यसअघि पनि विभिन्न अवसरमा छलफल भएका थिए । तर, ठोस सहमति नजुट्दा संक्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी मुद्दाहरू अन्योलमै परेका छन् । आजको बैठकमा सहमति जुट्ने सम्भावना रहे पनि नेताहरूबीच आन्तरिक मतभेद कायमै रहेको बताइन्छ ।

यसैबीच, सत्तारुढ दलभित्रै पनि विभिन्न विषयमा असन्तुष्टि देखिएको छ । विशेष गरी माओवादी केन्द्रभित्र संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियालाई कसरी अघि बढाउने भन्ने विषयमा फरक धारणा रहेको बताइन्छ । पार्टीका केही नेताहरूले प्रक्रिया छिटो टुंग्याउनुपर्ने बताए पनि अन्य केही नेताहरूले पीडितहरूका माग सम्बोधन गर्न ढिलाइ भए पनि न्यायपूर्ण प्रक्रिया अपनाउनुपर्ने मत राख्दै आएका छन् ।

त्यस्तै, नेपाली कांग्रेसले पनि संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियामा पारदर्शिता र निष्पक्षता सुनिश्चित हुनुपर्ने भन्दै आफ्नो धारणा राख्दै आएको छ । कांग्रेसले सरकारको नेतृत्व गरिरहेका दलहरूबीच मात्र सहमति भएर यो प्रक्रिया अघि बढ्न नसक्ने भन्दै व्यापक संवाद आवश्यक रहेको बताउँदै आएको छ ।

आजको बैठकले संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियालाई निष्कर्षमा पुर्‍याउने दिशामा सहमति जुटाउने अपेक्षा गरिएको छ । दलहरूबीच गम्भीर छलफल हुने भए पनि सबै पक्षलाई समेट्ने गरी सहमति हुनसक्ने वा फेरि पनि अन्योलको अवस्था कायम रहने भन्ने विषय अझै खुलेको छैन । नेताहरूबीच सहमति भएमा सिफारिस समिति गठनको प्रक्रिया अघि बढ्नेछ र त्यसपछि मात्र सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोग र बेपत्ता छानबिन आयोगमा पदाधिकारी नियुक्तिको बाटो खुल्नेछ ।