-
डेंगु कसरी सर्छ ? यसबाट कसरी बच्ने ?
साउन १४, विराटनगर । गर्मीको मौसममा विशेषगरी तराईमा विभिन्न किसिमका रोगहरु फैलिन्छन् । हुन त गर्मीमा जुनसुकै ठाउँमा पनि विभिन्न रोगहरुको प्रकोप देखा पर्छन् । त्यसमाथि पनि प्राकृतिक प्रकोपका कारण पनि विभिन्न रोगहरु फैलिरहेका हुन्छन् ।
विशेषगरी तराईमा फरक खालका रोगले ब्यक्तिहरु संक्रमित भइरहेका हुन्छन् । तराईमा गर्मीयाममा देखिने विभिन्न रोग मध्ये अहिले महामारीको रुपमा फैलिँदै गएको रोग हो डेंगु । बुढीगंगा गाउँपालिका टंकी २ मा अवस्थित बिराट मेडिकल कलेज टिचिङ्ग हस्पिटलमा पनि अहिले प्रत्येक दिनजसो डेङगुका बिरामीको उपचार भइरहेको छ ।
वास्तवमा यो डेंगु के हो ? यसका लक्षणहरु के के हुन ? यो रोग कसरी फैलिन्छ ? यो रोगबाट बच्ने उपायहरु के–के हुन् ? यसबारे बिराट मेडिकल कलेज टिचिङ्ग हस्पिटलका मेडिसिन विभागका डा.राम कुमार मेहेता सँगको कुराकानीः
डा.राम कुमार मेहेता
डेंगु भनेको के हो ?
डेंगु भनेको भाइरल इन्फेक्सन हो । यो एडिज लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्छ । एडिज लामखुट्टे भनेको एक प्रजातीको लामखुट्टे हो, जुन प्राय गरेर कृतिम भण्डारण गरेर राखेका फ्रेस पानीमा बस्छ । यसले प्रायः दिनमा टोक्ने गर्छ ।
डेङगु विभिन्न प्रकारका हुन्छन् । साधारणतया सबै डेङगु खतरनाक हुँदैनन् । डेंगु कुनै साधारण लक्षण देखिएर पनि हुन्छ भने कुनै असाधारण लक्षण देखाएर पनि हुन्छ । यो रोग लागेका ९७ प्रतिशतलाई सामान्य ज्वरोको रुपमा हुन्छ । यो साधारण लक्षण हो । शरीरका जुनसुकै भागबाट रक्तश्राव बढी हुने, वीपी कम हुने हुन्छ । यो प्लेटलेट्स कम भयो भने खटिरा धेरै आउँछ । यस्तो देखिएमा असाधारण लक्षण हुन्छ र यसलाई जटिल मानिन्छ । यसको निर्मुल गर्ने उपचार भने हुँदैन । लक्षण अनुसारको उपचार मात्र हुन्छ । सँगसँगै यसले अरु रोगसँग लड्न सक्ने क्षमतालाई पनि कम गरिदिन्छ, जसले गर्दा अरु रोगले यदि आक्रमण गर्यो भने झनझन जटिल बन्दै जान्छ ।
डेंगु संक्रमण कसरी हुन्छ ?
डेङगु संक्रमण एक किसिमको एडिज लामखुट्टेले गर्छ । हात मिलाउँदैमा, अंगालो मार्दैमा सँगै खाना खाँदैमा यो भाइरस सर्दैन । संक्रमित भएको ब्यक्तिलाई यदि कुनै लामखुट्टेले टोक्यो र त्यहि लामखुट्टेले सामान्य ब्यक्तिलाई टोक्यो भने डेङगु सर्छ । पानी जम्ने ठाउँमा गर्मीमा र पानी बग्ने व्यवस्था राम्रोसँग नहुने ठाँउमा एडिज लामखुट्टे बढी सक्रिय हुने गर्दछ ।
डेंगु रोगका लक्षणहरु के–के हुन् ?
WHO २००९ अनुसार Dengue without sign जसमा एकदमै बढी ज्वरो आउँछ । ५ देखि ७ दिनसम्म जिउ एकदमै दुख्ने, टाउको दुख्ने, पेट दुख्ने, वाकवाकी लाग्ने, आँखा मुनि दुख्ने जस्ता साधारण लक्षण देखा पर्छन् ।
यसैगरी खटिरा आउने, रक्तश्राव बढी हुने, बान्ता हुने, शरीरमा प्लेटलेटको सङ्ख्या कम भएमा रक्तनलीहरूबाट रगत शरीरका अन्य तन्तुमा जाने भएकोले शरीरमा डाबर आउने, बिरामी सिकिस्त हुने, पिसाब कम हुने तथा रक्तचाप निकै कम हुने हुन्छ । अधिकांश रोगीहरु सामान्य उपचारपछि निको हुने भएपनि बेलैमा उपचार नगरेमा मानिसको ज्यानै जान सक्छ ।
डेंगुबाट बच्ने उपायहरु के के हुन ?
सामान्यतयाः डेङ्गुबाट बच्न निम्नानुसार सावधानी अपनाउनुपर्छः
१. लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नुपर्छ ।
२. घरवरपर पानी जम्ने खाल्डाखुल्डीहरु पुर्नुपर्छ ।
३. घर नजिक कुनै पनि झाडी राख्नु हुँदैन
४. लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न झूलको प्रयोग गर्ने वा लामखुट्टे धुप वा क्रिम प्रयोग गर्नु पर्छ ।
५. झ्याल ढोकामा जाली राख्नुपर्छ ।
६. शरीर पुरै ढाक्ने कपडा लगाउनुपर्छ ।
७. सरसफाइमा ध्यान दिनुपर्छ ।
८. आफ्नो घर वरीपरी मात्र होइन समुदाय, समाजलाइ पनि सफा सुग्घर राख्न मद्दत गर्नेडा. मेहेता बिराट मेडिकल कलेज टिचिङ्ग अस्पतालको मेडिसिन विभागमा कार्यरत छन् ।
तपाईको प्रतिक्रिया
सम्बन्धित खवर
-
भाद्र २ । गर्मी मौसममा पसिना आउनु स्वाभाविक नै हो । हरेक मान्छेको गर्मी मौसममा पसिना आउँछ । शरिरबाट यसरी पसिना आउनु भनेको स्वास्थ्यको लागि फाइदाको कुरा पनि हो । जति धेरै पसिना निस्कन्छ शरीर उति नै ओसिलो र फुर्तिलो हुन्छ ।शरीरलाई पानी आवश्यक परे जस्तै शरीरबाट पसिना निस्कनु पनि त्यत्तिकै आवाश्यक कुरा... जारी राख्नुहोस... -
-
भाद्र २, धरान । सुनसरीको धरान स्थित वीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानमा २ वर्षे युरो गाइनोकोलोजी फेलोसिप कार्यक्रम शुरु हुने भएको छ । प्रतिष्ठानका फेलोसिप कार्यक्रम निर्देशक डा. मोहचन्द्र रेग्मीका अनुसार नेपालमै पहिलोपटक शुरु हुन लागेको फेलोसिपका लागि एमडी गरेर एक वर्षको अनुभव भएका चिकि... जारी राख्नुहोस... -
-
भाद्र १, काठमाडौँ । गत साउन १८ देखि २७ गते मात्रै ‘स्वास्थ्य परीक्षण’ गरेर स्वदेश फर्किएका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको भदौ चार गतेको सिंगापुर यात्रा पहिलेको भन्दा लामो हुने संकेत देखिएको छ । उच्च स्रोतका अनुसार सिंगापुरबाट स्वास्थ्य परीक्षण गरी फर्केका प्रधानमन्त्री ओलीले मिर्गौला प्रत्यारोपणपछि... जारी राख्नुहोस... -
-
भाद्र १, काठमाडौ । पाठेघर महिलाहरुमा हुने एक संवेदनशिल अंग हो । महिलाहरुमा देखिने क्यान्स सबैभन्दा बढी पाठेघरमा नै छ ।आजकलको ब्यस्त जीवन शैली, अव्यवस्थित खानपान, ब्यायामको कमी र लापरवाहीका कारणले महिलामा सबैभन्दा बढी देखिने पाठेघरको समस्यामध्ये पाठेघरको पाठेघरको मुखको क्यान्सर सबभन्दा खतरनाक हो ।ह्य... जारी राख्नुहोस... -
-
बिराटनगर, ३० साउन । बिराटनगरको उखर्माउलो गर्मीमा तातो सडक माथिको बसाई । रोगको व्यथा र बृद्ध अवस्थाका कारण उठ्नै नसक्दाको पीडाले करिव ७२ बर्षीय बेवारिसे बृद्धको दैनिकी निकै कष्टपूर्ण थियो । कसैले दया गरेर दिए खाने, नभए तातो सडकमा भोकभोकै तड्पिन बाध्य उनको साथमा न कोहि आफन्त छन्, न त सहयोगि नै थिए ।... जारी राख्नुहोस... -
-
साउन ३० । जनैपूर्णिमामा नौथरी गेडागुडीको मिश्रण क्वाँटी पकाएर खाने चलन छ । यो मिश्रणलाई चार दिन भिजाएर टुसा उम्रिएपछि पकाइन्छ। मस्याङ, चना, मुगी, बोडी, ठूलो सिमी, मास, भट्ट, ठूलो केराउ, सानो केराउ मिसाएर टुसा उम्रेपछि पकाइने यो मिश्रणले शरीरलाई धेरै फाइदा गर्छ। क्वाँटी एक प्रकारको हिन्दु धर्मावलम्ब... जारी राख्नुहोस... -
-
साउन २९ । अहिलेको मौसम भनेको गर्मीको मौसम हो । जाडो होस् या गर्मी सुन्दर देखिने चाहना सबैमा हुन्छ । तर यो मौसममा महिलाहरूले मेकअपमा विशेष ध्यान दिनु पर्दछ । किनकि गर्मी मौसममा चर्को घाम र शरीरबाट निस्कने पसिनाले गर्दा मेकअपलाई बचाई राख्न कठिन हुन्छ । तसर्थ याद राख्नुहोस् गर्मी मौसम कस्तो मेकअप गर्ने... जारी राख्नुहोस... -
-
साउन २८ । माछा एउटा माशाहारी भोजन हो । यो निकै स्वादिष्ट माशाहारी भोजन हो । माछा खान नरुचाउने सायदै कमै व्यक्ति होला । माछा वर्षैभरी खान मिल्ने र सहज रुपमा सरिरले पचाउने खाना हो । हरेक मानिसले सरिरको स्वस्थ्यताको लागि वार्षिक २८ किलो माछामासु उपभोग गर्नुपर्ने विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) को मापदण्ड... जारी राख्नुहोस... -
-
साउन २७ । पानीपुरीको नाम लिनसाथ तपाईंको मुख रसाउन थाल्छ । खासगरी युवतीहरु यो खान्कीमा लोभिएका छन् । तर, आजकल त युवती सरह नै युवक पनि उत्तिकै पानी पुरी खान रुचाउँछन् । पानीपुरी स्टि्रट फुड हो । शहरका सडक किनारमा जताततै पानीपुरी उपलब्ध छ । शहरका यस्ता चोक र गल्ली सायदै होलान्, जहाँ पानीपुरीको दोकान छ... जारी राख्नुहोस... -
-
साउन २६, काठमाडौँ । अरु मौसमको तुलनामा गर्मी मौसममा सर्पको बिगबिगी हुने गरेको पाईन्छ । गर्मी मौसममा बिशेषगरी तराई क्षेत्र वा गाउँघरमा सर्पको टोकाईबाट धेरै मानिसहरुको मृत्यु हुने गरेको खबरहरु हामीले दैनिक जसो सुनेका पनि हुन्छौँ र देखेका पनि हुन्छौँ । जाडो मौसममा सर्प जमिनभित्रै बस्ने भएपछी गर्मी मौस... जारी राख्नुहोस... -
